Sinds de eurocrisis hebben landen afgesproken om nationale begrotingen en economieën Europees af te stemmen. Hoe werkt dit? Met behulp van een stappenplan met de naam Europees Semester (uit te voeren in een periode van zes maanden) coördineert de Europese Unie het sociaaleconomisch beleid en het begrotingsbeleid van landen. Het Europees Semester stap voor stap.

Stap 1. Europese prioriteiten voor economisch beleid (Jaarlijkse groeianalyse)

In het begin van ieder jaar stelt de Europese Commissie speerpunten vast voor het economisch beleid in de zogenaamde jaarlijkse groeianalyse (of Annual Growth Survey). In dit document analyseert de Europese Commissie de economische situatie en geeft het aan wat de belangrijkste economische uitdagingen zijn.

Stap 2. Bespreken en goedkeuren

De Europese regeringsleiders en ministers bespreken dit document. Ook het Europees Parlement schrijft een reactie, maar het kan de speerpunten niet wijzigen of verwerpen. In 2012 schreef GroenLinks-Europarlementariër Marije Cornelissen als rapporteur de reactie van het Europarlement op de jaarlijkse groeianalyse.

Stap 3. Vertaling in nationale beleidsplannen (Nationale hervormingsprogramma's)

Nadat de regeringsleiders hun akkoord hebben gegeven staan de Europese prioriteiten voor het economisch beleid vast. Vervolgens is het de beurt aan nationale regeringen om de prioriteiten die zijn afgesproken op Europees niveau, om te zetten in nationale plannen. Ieder land moet in mei twee documenten overhandigen aan de Europese Commissie:

  • Een nationaal hervormingsplan waarin de regering uitlegt hoe zij vooruitgang denken te gaan boeken op het vlak van arbeidsparticipatie, armoedebestrijding, onderwijs, innovatie en klimaatbeleid, zoals vastgelegd in de EU2020-strategie.
  • Een nationaal stabiliteitsprogramma waarin de regering aantoont hoe de overheidsfinanciën binnen de Europese normen van het Stabiliteits- en Groeipact kunnen blijven.

Stap 4. Aanbevelingen van de Europese Commissie (Landen-specifieke aanbevelingen)

Aan het eind van het Europees semester geeft de Europese Commissie en beoordeling aan ieder land. Die beoordeling is gebaseerd op de voortgang die het land maakt en op de twee plannen die het land heeft overhandigd. De Europese Commissie kan besluiten om op specifieke onderwerpen een officiële aanbeveling te geven. Zo werd Nederland vorig jaar aangespoord om kostwinnersvoordelen af te schaffen zodat de arbeidsparticipatie stijgt.

Stap 5. Nationaal beleid / Begroting

In de tweede helft van het jaar volgt het nationale semester. De sturing zoals die op Europees niveau is vastgesteld, moet dan in praktijk worden gebracht. Dit betekent bijvoorbeeld dat het Nederlandse kabinet op Prinsjesdag een begroting moet presenteren die in overeenstemming is met de aanbevelingen die de Europese Commissie aan Nederland heeft gedaan. In sommige gevallen kan het niet uitvoeren van een Commissie-aanbeveling leiden tot sancties voor een land. Bijvoorbeeld als de begrotingsregels worden overschreden. Of wanneer een land te weinig doet om langdurige werkloosheid aan te pakken.

In al deze stappen communiceert de nationale overheid met de Europese Commissie. Een correctie van de Europese Commissie kan dus nooit als een verrassing komen. 2012 wordt het tweede jaar waarin het Europees Semester-proces van kracht is. Hoe effectief het proces is moet nog blijken. Sinds de eurocrisis wordt de opvatting breed gedeeld dat Europese coördinatie hard nodig is. Met de aangescherpte regels en sancties die in 2011 zijn afgesproken, is het onwaarschijnlijk dat landen de Europese sturing compleet naast zich neer kunnen leggen.

Meer informatie

Bekijk ons uitgebreide dossier Sociaal Europa.