Tijdens de jaarlijkse Afghanistan-conferentie in het Europees Parlement heeft journalist Ahmed Rashid het Westen gewaarschuwd dat de Taliban in de ogen van de Afghanen aan de winnende hand zijn.
“NAVO wint de strijd niet, maar kan ook niet verliezen. De Taliban wint, maar kan de eindoverwinning niet behalen,”zei Rashid. “De NAVO is te sterk om te verslaan. Zij houdt de controle over de steden. De mensen in de steden zijn ook tegen de Taliban. Desondanks leeft het gevoel dat de Taliban aan de winnende hand zijn. Het aantal rekruten van de Taliban is explosief gestegen. Bovendien is de Taliban uitgegroeid tot een regionaal verschijnsel: we hebben nu Afghaanse Taliban, Pakistaanse Taliban en Taliban in Centraal-Azië.”
Ahmed Rashid was de belangrijkste spreker tijdens deze vijfde editie van de jaarlijkse conferentie, die wordt georganiseerd door GroenLinks-europarlementariër Joost Lagendijk in samenwerking met ENNA, de koepel van Europese non-gouvernementele organisaties (ngo’s) werkzaam in Afghanistan. Rashid wordt alom gezien als één van de belangrijkste experts op het gebied van Afghanistan. Zijn boek Taliban uit 2000 bood een Westers publiek een welkome uitleg over de beweging die in 2001 wereldnieuws werd: het werd een bestseller. Zijn laatste boek Descent into Chaos: How the war against Islamic extremism is being lost in Pakistan, Afghanistan and Central Asia bood een goed referentiekader voor de conferentie. Deze kreeg de ondertitel mee: “Ascent out of Chaos: is it possible and if so how.”
Chaos
De chaos in Afghanistan wordt volgens Rashid voor een groot deel veroorzaakt door fouten in het Amerikaanse en Westerse beleid. “De retoriek van Bush en Blair over de wederopbouw van Afghanistan bleef zonder gevolg. De Amerikanen bleken al snel Irak belangrijker te vinden en Afghanistan als bijzaak te beschouwen. De ‘warlords’ uit de burgeroorlog werden bewapend om stabiliteit te garanderen. De positie van de regering werd daarmee verzwakt. Het Westen heeft de Afghanen teleurgesteld en haar eigen werk bemoeilijkt door de basisinfrastructuur niet te herbouwen. Bovendien is de landbouw, de voornaamste economische activiteit in het land, verwaarloosd.”
Een ander deel van de problemen wordt volgens Rashid veroorzaakt door de belangen en conflicten van buurlanden en wereldmachten. Rusland, China en Iran worden nerveus van de Amerikaanse aanwezigheid daar. “Afghanistan is bovendien steeds meer het strijdtoneel voor het conflict tussen Pakistan en India. Het Pakistaanse leger en de Pakistaanse veiligheidsdienst zijn er niet volledig van overtuigd dat zij de Taliban moeten bestrijden.”
Lichtpunten
Toch zag Rashid wel enkele lichtpunten en zelfs mogelijkheden om het tij te keren: “Het is voor het eerst dat het Pakistaanse leger een langdurige actie onderneemt tegen de Taliban. Het Westen moet met de buurlanden om de tafel gaan, zodat zij zich niet langer bedreigd voelen.” Ook meende Rashid dat het mogelijk is om eind volgend jaar verkiezingen te organiseren in Afghanistan. “Dit is essentieel voor de Afghaanse democratie. Het is mogelijk om dit te doen, maar dan hebben we wel een ‘surge’ nodig. Dit betekent niet alleen een toename van het aantal Westerse troepen, maar ook meer geld en meer politieke inspanningen en vooral een andere strategie.”
Rashid acht dit niet ondenkbaar: “Hopelijk beschouwt Obama Afghanistan wel als een serieus probleem. Hij heeft al aangekondigd dat de rest van de regio veel meer bij het oplossen van de problemen betrokken moet worden. Het Westen moet zijn aanwezigheid in Afghanistan versterken. Europa kan Obama, gezien zijn populariteit, nu niet weigeren als hij vraagt meer troepen naar Afghanistan te sturen. In ruil daarvoor zal Europa meer mogen meepraten over de Westerse strategie.”
Joost Lagendijk en medeorganisator ENNA begonnen bescheiden met de eerste conferentie in 2003. Steeds meer belangrijke spelers nemen deel aan de conferentie. Naast vertegenwoordigers van ngo's, zoals Novib en Cordaid, waren ook Afghanistan-experts van nationale ministeries, de Europese Commissie en de NAVO aanwezig.