Wat zijn de gevolgen van de Europese Grondwet voor dierenrechten? “Samenvattend kun je niet anders concluderen dan dat de Europese Grondwet een verbetering voor dierenrechten betekent”, aldus GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg. Ook de Europese koepel van dierenbeschermingsorganisaties is voorstander van de EU-Grondwet.

Dieren zijn 'wezens met gevoel' en bij beleid moet ten volle rekening worden gehouden met hun welzijn. Dat is te lezen in het derde deel van de Europese Grondwet (artikel III-121). Daarnaast krijgt het Europees Parlement macht (zowel financieel als inhoudelijk) over het omstreden en dieronvriendelijke Europese landbouwbeleid. Nu wordt dat nog achter gesloten deuren bekonkeld, door de regeringsleiders en landbouwministers. Tenslotte is er het burgerinitiatief, dat verzamelaars van 1 miljoen handtekeningen de macht geeft een onderwerp op de Europese agenda te zetten.

Wezens met gevoel
Tot 1997 werden dieren in Europese verdragen beschouwd als producten voor menselijk gebruik. Samen met andere voorvechters voor dierenrechten zette GroenLinks zich, bij het opstellen van de tekst voor het Verdrag van Amsterdam, hard in voor een fundamentele verandering. Het was een overwinning toen in een protocol bij dit verdrag werd opgenomen dat dieren ‘wezens met gevoel' zijn. De Europese Grondwet waardeert deze protocoltekst op tot een volwaardig artikel in de hoofdtekst. “Daarmee wint dierenwelzijn aan zichtbaarheid en status. Zonder de erkenning van dieren als 'wezens met gevoel' was het vermoedelijk een stuk moeilijker geweest om Europese maatregelen zoals de uitfasering van de legbatterij en het verbod op dierproeven voor cosmetica aangenomen te krijgen”, aldus Buitenweg.

Helaas uitzonderingen
Helaas was er bij de compromistekst voor de Europese Grondwet geen meerderheid voor het schrappen van de uitzonderingsbepaling die beoogt culturele en godsdienstige tradities te vrijwaren van Europese bemoeienis. Buitenweg: “Spanje en andere lidstaten waren nooit akkoord gegaan met een Europese bepaling over dierenwelzijn als hun misselijke tradities zoals stierenvechten op grond daarvan verboden zouden kunnen worden. Dat is betreurenswaardig. Op dat punt hebben we helaas geen stap vooruit kunnen zetten, maar is een stap op de plaats gemaakt.”

Europarlement invloed op landbouw
De landbouwpolitiek slurpt de helft van het Europese budget op en veroorzaakt heel veel dierenleed. Nu nog bekonkelen de Europese landbouwministers de besluiten achetr gesloten deuren, straks – als de Europese Grondwet wordt goedgekeurd – moeten ze rekening houden, zowel inhoudelijk als budgettair, met de Europese volksvertegenwoordigers. Dat is winst voor de democratie én voor de dieren, bevestigt ook de Eurogroup for Animal Welfare, de Europese koepel van dierenbeschermingsorganisaties. 'Van alle Europese instellingen is het Europees Parlement het meest genegen tot verbetering van dierenwelzijn', aldus de Eurogroup for Animal Welfare. Zo heeft het Europees Parlement al eens gepleit voor afschaffing van de exportsubsidies op landbouwproducten (inclusief levende dieren) en is de kans groot dat de europarlementariërs de Europese subsidie op vechtstieren stopzetten.

Burgerinitiatief
Tenslotte is er het burgerinitiatief. Eén miljoen handtekeningen volstaan om een wetsvoorstel op de Europese agenda te krijgen. Van alle pressiegroepen blijken de dierenbeschermers het best in staat om massaal ondertekende petities te organiseren. “De door GroenLinks geïnitieerde handtekeningenactie tegen de beestachtig lange diertransporten – die in steeds meer EU-landen loopt – is hiervan een goed voorbeeld. Deze noviteit van de Europese Grondwet kan een uiterst effectief middel zijn om op te komen voor verbeteringen en structurele veranderingen in het belang van dieren.”