Het Pact voor de euro bevat een reeks maatregelen om de economie en begroting van landen op de rails te krijgen. Zo zijn er afspraken gemaakt om de pensioenleeftijd te verhogen, lonen te matigen en nieuwe schulden te voorkomen. Premier Rutte kwam echter terug met een boodschap die - in lijn met de motie van een gelegenheidscoalitie van PVV, SP, PvdA en klein christelijk rechts - die elke beweging naar een Europees economisch bestuur afwijst. Het is een staaltje Holland in denial.
Wat Rutte niet zegt, is dat het juist goed is dat Brussel meer grip krijgt op de nationale economieën. Dat is nodig: de Griekse begroting kon ontsporen omdat de lidstaten onderling elkaar niet aanpakken op begrotingsregels. Die macht moet naar de Europese Commissie.
In de Tweede Kamer wordt het succes van Ruttes bezoek aan Brussel afgemeten aan de mate waarin hij bevoegdheden afstaat, in plaats van aan de inhoud van het pact. Terwijl meer Europese economische coördinatie ook voor Nederland van groot belang is.
Als de Tweede Kamer haar zin krijgt, komt er wel ietsje meer Europese economische sturing, maar die mag hooguit beperkt blijven tot aanscherping van de criteria van het zogeheten stabiliteitspact, dat alleen naar de omvang van de overheidsuitgaven kijkt. Dat zal leiden tot tot verdere bezuinigingsdrift. Met een eurosceptische Tweede Kamer in het achterhoofd zal Rutte zich zeker niet hardmaken voor meer Brusselse afstemming aan de inkomstenkant, terwijl dat nu juist een voorwaarde zou moeten zijn.
Iedereen spreekt nu schande van de Griekse pensioenen, maar minstens zo belangrijk voor de Griekse crisis was het belastingstelsel, dat toeliet dat de rijksten niets hoefden te betalen. Nog een voorbeeld: de zevenentwintig EU-landen beconcurreren elkaar met lage belastingen voor bedrijven. Zo betalen de Rolling Stones 0,008 procent belasting in Nederland en is hun bedrijf een zeer kapitaalkrachtige Amsterdamse postbus.
Om het evenwicht in stand te houden, bezuinigt de overheid op sociale zekerheid, onderwijs of pensioenen. Deze uitgaven moeten telkens naar beneden worden bijgesteld om te kunnen concurreren met EU-landen met nóg lagere belastingen. Fijn voor de Stones, minder fijn voor de gepensioneerden.
Europese afspraken over belastingen zijn dus net zo van belang als de scherpe criteria bij overheidsuitgaven. Daarnaast moet de Kamer zich realiseren dat als zij alleen naar overheidsuitgaven kijkt, een deel van de oorzaken van de crisis over het hoofd wordt gezien, waaronder de rol van de financiële markten bij het ontstaan van de crisis.
Om de balans te herstellen moeten overheidsuitgaven in de hand worden gehouden, maar moeten ook voldoende inkomsten worden gegenereerd. Daarvoor zijn tal van mogelijkheden: Europese belastingcoördinatie, een financiële transactietaks, het splitsen van banken in systeembanken (met strenge eisen en die aanspraak kunnen maken op het bankenfonds) en investeringsbanken (die meer risico mogen nemen en niet gered worden bij een dreigend failliet).
De besluiten die momenteel worden voorbereid in Brussel zijn bepalend voor de toekomst van de Europese economie en daarmee voor Nederland. Hoog tijd voor de Nederlandse politiek om zich te mengen in het debat. Het mooie is: VVD en CDA hebben 'links' Nederland nodig voor een meerderheid. Haal die kop dus uit het zand en dwing Rutte tot een verstandige Europese koers. Er staat veel op het spel en er valt nog veel te winnen.
